Heilige boeken (godsdiensten en religies)
Vele religies hebben als grondslag heilige boeken. Bij ons bekend zijn bij voorbeeld de joodse Hebreeuwse Bijbel, de christelijke Bijbel en de islamitische Koran. Ook de hindoeïstische Mahābhārata, de zoroastrische Avesta of de Edda van Ázatrú zijn voorbeelden van heilige boeken. Deze teksten zijn zeer oud. Zij komen voort uit vertellingen van generatie op generatie en werden opgeschreven en verspreid toen dit mogelijk werd. Zij omvatten de gebundelde ervaringen van mensen en volken met de godheid. Deze ervaringen kunnen verwoord zijn in verschillende literaire vormen (genres): tijdloze verhalen, gedichten, gesprekken, uitspraken, verslagen, vergezichten.
De inhoud van de heilige boeken ligt min of meer vast. De teksten worden steeds weer onderzocht en uit oude en vaak dode talen vertaald. In latere tijden komen hieruit andere geschriften uit voort die nieuwe ervaringen met en inzichten in de oudere boeken onder woorden brengen. Elke traditie kent haar heiligen, mystici, goeroes, vertolkers, leermeesters en -meesteressen en hun volgelingen.
Aan de ene kant zijn teksten van heilige boeken sterk beïnvloed door de tijd, het land en de cultuur waarin de verhalen eerst werden verteld en later opgeschreven. Aan de andere kant zijn in de soms zo verschillende boeken vergelijkbare onderwerpen en vormen in de teksten te vinden: universele thema’s over mensen en het goddelijke. Zij vertellen over de omgang met de grote vragen van het leven, waar dan ook.
Heilige boeken worden door de gelovigen als goddelijke openbaring ervaren. Zij zoeken hierin richtlijnen voor hun levensweg, naar antwoorden op de vraag: hoe kan ik leven?
Wijze teksten (literatuur en wetenschap)
Deze vraag: hoe kan ik leven? speelt in ieder mensenleven een rol, ongeacht de vraag of iemand een gelovig of religieus mens is, bij een geloofsgemeenschap of spirituele beweging is aangesloten of niet. Elk mens is op zoek naar woorden die hem of haar inspireren.
De teksten van heilige boeken spreken niet tot iedereen. De taal, de beelden en voorbeelden komen uit lang geleden tijden en brengen voor veel mensen een wereld met zich mee waarmee zij geen contact (meer) hebben.
Het kan zijn dat mensen zelf op zoek gaan naar nieuwe teksten die hen inspireren, die hun hart open laten gaan, die over hun eigen zoektocht gaan. Er zijn veel boeken uit onze tijd met spirituele teksten. Deze bevatten meestal in eigentijdse taal en vorm gegoten oeroude wijsheden. Ook romans of verhalen, klassiek of modern, kunnen mensen iets over levenswijsheid vertellen en hen raken.
Het kan ook zijn dat mensen onverwacht en plotseling door een tekst worden getroffen, een gedicht, een spreuk of een filosofisch stuk, een biografie.
Ook een leerboek, een historisch of wetenschappelijk boek over een vraag die in een mensenleven speelt, kan tot een heilig boek worden.
Daar waar de zoektocht naar levenswijsheid op woorden van betekenis treft: daar worden letters tot heilige teksten.